ارزشیابی آموزشی چیست؟

هدف نهایی آموزش کارکنان کارایی و اثربخشی بیشتر و بهتر است، بنابراین بررسی و آگاهی از نتایج و بازده آموزش کارکنان، لازمه فرایند آموزش است و با این کار است که حلقه آموزشی تکمیل می‌شود. درحقیقت ارزشیابی دوره‌های آموزشی از یک سو، آیینه ای فراهم می آورد تا مدیران و کارکنان سازمان تصویری روشن تر از چگونگی کم و کیف فعالیت های آموزشی به دست آورند و از سوی دیگر ، برنامه ریزان و کادر آموزشی سازمان را مجهز می سازد تا نسبت به جنبه های مثبت و منفی برنامه آگاهی پیدا کنند و از این راه به اثربخش کردن برنامه‌ها و فعالیتهای آموزشی نیروی انسانی یاری برسانند

مفهوم ارزشیابی^[۱]

ارزشیابی در لغت به مفهوم یافتن ارزشهاست، درواقع ارزشیابی قسمتی از فرایند بقای انسان است به ترتیبی که پیوسته درصدد ارزیابی اعمال و تجربه هایی است تا عملکرد آینده، رضایت بیشتری را به دست آورد. ارزشیابی فرایندی پیچیده است که در جستجوی عوامل مربوط به عملکرد و اثربخشی یک طرح یا پروژه می پردازد تا انجام پذیری آن را تشخیص داده، راه حل هایی برای مشکلات اجرایی بیابد و پروژه ها و طرح های مفیدتری برای آینده طراحی کند. (درآمدی بر ارزشیابی فعالیتهای آموزشی و ترویجی، ۱۳۷۳).

ایزرل ارزشیابی را به به عنوان یک گام پایانی در فرآیند آموزش ، با هدف آموزش و یا داوری در مورد ارزش و اثربخشی برنامه های آموزشی تعریف می کند. با یک ارزشیابی جامع و کامل می توان از اثربخش بودن نتایج آموزش ها آگاه شد ،ارزشیابی بازخوردی را ایجاد می کند که با توجه به آن مشخص می شود که آیا آموزش های داده شده در رسیدن به اهداف مورد نظر اثربخش بوده اند یاخیر؟(عباسیان ،۱۳۸۵).

از دیدگاه آموزشی ارزشیابی را می توان به عنوان تعیین مزایا یا ارزش برنامه درسی یا سهمی از همان برنامه درسی دانست . این تعریف شامل جمع آوری اطلاعات برای استفاده در قضاوت درباره مزایای برنامه درسی، برنامه یا مواد برنامه درسی می باشد(Finch and Krankkilton, 1989).

فیلیپس و استافل بیم ارزشیابی را به عنوان مقایسه اهداف اولیه یا برآیندهای واقعی برنامه با استفاده از روش های کمی و کیفی برای ارزشیابی نتایج می دانند(جی جی فیلیپس ۱۹۹۷،استافل بیم ۱۹۷۱).

فیلیپس می گوید: ارزشیابی یعنی اندازه گیری ارزش یک برنامه آموزشی برای تعیین درجه سودمندی آن. به نظر فیلیپس در ارزشیابی دوره های آموزشی باید معلومات، مهارت ها و رفتار های قابل استفاده در محیط کار اندازه گیری  شوند نه صرفاً فراگرفته های کلاس. روش هایی که برای ارزشیابی کار از نظر خصوصیات و اجزای تشکیل دهنده آن صورت می گیرد توسط چهار معیار سنجش می شوند:

الف) ارزشیابی معلومات و اطلاعات

ب) ارزشیابی وظایف انجام شده برمبنای هدف

ج) ارزشیابی بر اساس مشاهده ی نمونه های کار انجام شده

ح) ارزشیابی براساس مقایسه با دیگر نمونه های شغلی در زمینه های مربوط.

تعریفی دیگر از بی بای که از جامعیت بیشتری برخوردار است “ارزشیابی یعنی جمع آوری و تحلیل نظامدار شواهدی که به قضاوت ارزشی با عنایت به عملی که رخ می دهد منجر می شود” (سلطانی ،۱۳۸۲).

[۱]Evaluation